İnsanlık her geçen gün yeni felaketlerle başa çıkmaya çalışıyor.
ve iklim değişikliğinin olumsuz tesirleriyle birlikte son periyotlarda dünya genelinde yaşanan doğal afetlerin sayısındaki artış dikkat çekiyor.
Sağlık sitemlerinin üzerindeki baskı artıyor
Dünya Örgütü (WMO) Genel Sekreteri Petteri Taalas, WMO koordinatörlüğünde Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) ve öteki birçok memleketler arası kuruluşun katkılarıyla hazırlanan ‘Sağlık için İklim Hizmetlerinin Durumu 2023’ başlıkla raporu paylaştı.
Bu yıl sıhhat alanına odaklanan rapora nazaran iklim değişikliğinin tesirleri bilhassa en savunmasız topluluklarda daha düzgün sıhhat ve refaha yönelik yıllardır süren ilerlemeleri bilakis çevirme tehdidinde bulunuyor.
Aşırı hava şartları ve düşük hava kalitesi, bulaşıcı hastalık çeşitleri, besin ve su güvensizliği karşısında sıhhat dalını desteklemek için iklimle ilgili özel bilgiler ve hizmetlere olan muhtaçlığı artırıyor.
İklim değişikliği sıhhat alanındaki belirleyici faktörlere ziyan verirken sıhhat sistemleri üzerindeki baskıyı artırıyor.
Bu durum bilhassa en zayıf toplumlarda insan sıhhatini ve refahını geliştirmek için onlarca yıldır sürdürülen ilerlemeleri aksine çevirme tehdidi de oluşturuyor.
Her yıl 560 orta ve büyük ölçekli doğal afet yaşanması öngörülüyor
Rapora nazaran dünya genelinde 2030’a kadar yılda 560 orta ve büyük ölçekli doğal afet yaşanmasının öngörülürken bunun da günlük ortalama 1,5 olaya muadil olacağı belirtiliyor.
İklim değişikliğinin olumsuz tesirlerini önlemede erken ikaz sistemlerinin hayati tesirinin bulunduğu, bunun yetersiz olduğu ülkelerde vefat oranlarının öteki ülkelere nazaran 8 kat daha yüksek seyrettiği kaydediliyor.
Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), daha ağır ve sık görülen çok sıcaklık, kasırga, fırtına, sel, kuraklık ve denetim edilemeyen yangınlar nedeniyle gelecekte sıhhat risklerinin artacağı sonucuna varırken 2050 yılına kadar iklim değişikliğinden kaynaklanan çok ölümlerin yüzde 50’sinden fazlasının Afrika’da olacağını öngörüyor.
Hava kalitesi, ve sıhhatle ilgili telaşların birbiriyle ilişkili olduğu değerlendirilirken hava kirliliğinin azaltılmasına yol açan iklim değişikliği azaltım aksiyonları hayat kurtarabiliyor.
Hava kirliliği vefata yol açan risk faktörleri sıralamasında dördüncü sıraya yükseldi
2019’da hava kirliliği global çapta mevte yol açan esas risk faktörleri sıralamasında beşinci sıradan dördüncü sıraya yükselirken obezite, kardiyovasküler hastalıklar ve yetersiz beslenme üzere kronik hastalıklara yönelik yaygın olarak kabul edilen öbür risk faktörleri tesirlerini artırdı.
Sıcak hava dalgaları her yıl tahminen 7 milyon erken mevte neden olurken hava kirliliğini de artırıyor.
2000-2019 yılları ortasında çok sıcaklar nedeniyle yaklaşık 489 bin kişinin öldüğü iddia edilirken bu ölümlerin yüzde 45’i Asya ve yüzde 36’sı Avrupa’da gerçekleşti.
2022 yılının yaz aylarında çok sıcaklık şartlarının 35 Avrupa ülkesinde 60 binden fazla mevte yol açtığı kestirim ediliyor.
“Tüm dünya sıcak hava dalgalarını yaşadı”
Petteri Taalas, “Bu yıl neredeyse tüm dünya sıcak hava dalgalarını yaşadı. 2023’te El Nino hava olaylarının başlaması sıcaklık rekorlarının daha da kırılma mümkünlüğünü büyük ölçüde artıracak. Bu durum dünyanın birçok yerinde ve okyanuslarda daha fazla çok ısınmayı tetikleyecek ve bu sorunu büyütecek” tabirlerini kullandı.
İklim değişikliğiyle çabada yatırımın ve işbirliğinin artırılmasının kıymetine değinen Taalas, iklim bilimi ve hizmetlerinin tesirini artırarak bu konuda daha süratli ilerlemek için büyük bir potansiyelin olduğunu kaydetti.
“Küresel iklim krizinin tesirleri Gazze’de de hissediliyor. Filistin Etraf Sivil Örgütleri Ağı Koordinatörü Abeer Butmeh, İsrail hücumlarının uzun vadede önemli çevresel sonuçları olacağını söyledi. Gazze halkı akınlar nedeniyle bilhassa su kaynaklarına erişim zahmetiyle karşı karşıya. İsrail’in taarruzlarının Gazze’deki durumu daha da vahim hale getirdiğini düşünüyor musunuz?” sorusunu da yanıtlayan Taalas, bu coğrafyada suyun mevcudiyetinin hudutlu olduğunu ve yüksek sıcaklıkların yaşandığını belirtti.
Gazze’de ve İsrail’de bilhassa yaz aylarında su ve yüksek sıcaklıklarla ilgili zorlukların durumu daha da karmaşık hale getirdiğini kaydeden Taalas, buranın hudutlu su kaynaklarının kullanımına ait su diplomasisine muhtaçlık duyulan bir bölge olduğunu tabir etti.
Taalas, Gazze’deki nüfusa su üretmek için tuzdan arındırma formülünün kullanılabileceğini lakin bunun epeyce değerli olduğunu da belirtti.
“İklim krizi, sıhhat krizidir”
Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus ise “İklim krizi daha şiddetli ve öngörülemeyen hava olaylarına yol açan, hastalık salgınlarını körükleyen ve bulaşıcı olmayan hastalıkların daha yüksek olmasına katkıda bulunan bir sıhhat krizidir” tabirlerini kullandı.
