Yan yana oldukları onca yıl boyunca tekraren feleğin çemberinden geçtikleri vakitleri hatırladı. Çocukluk arkadaşı ve yaveri olarak hayatının büyük kısmında Mustafa Kemal’in yanındaydı. Vefat haberini aldığında ise günler evvel karar verdiği şeyi yapmak için odasına gitti. Salih Bozok’un Atatürk’ün vefatı üzerine intihar etmeye hazırlandığında başından geçenler işte bunlardı.

“Bu sabah dokuzda verilen raporu ikinci unsurda arz ediyorum. Dün geceyi koma halinde geçirdiler. Vaziyetteki ciddiyet daha da artmıştır. Hararet derecesi: 36.4, Nabız muntazam: 124 , Teneffüs: 26 ”

85 yıl evvel bir 9 Kasım günü Dolmabahçe Sarayı’nda ulu başkan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün sıhhat durumu hakkındaki son gelişmeler, Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü Hasan İstek Soyak tarafından Ankara’ya çekilen telgrafta bu halde anlatılmıştı. Bu telgraftan bir gün sonra, tüm Türkiye’yi hâlâ devam eden bir yasa boğan o haber geldi. Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bir 10 Kasım sabahı 57 yaşında vefat ettiğinde, geride cepheden cepheye koşarak milleti uğruna adanmış bir ömür, ‘En büyük eserim’ dediği çiçeği burnunda bir cumhuriyet ve bu cumhuriyeti gelişmiş ülkeler düzeyine çıkarmaya çalışırken yıpranmakla geçen bir hayat öyküsü bıraktı. Tüm bunlar yaşanırken, Atatürk’ün yakınında bulunan isimlerden biri de ömrünün büyük kısmını Atatürk ile mukadderat birliği yapan ve Atatürk’ün yaveri olan Salih Bozuk oldu. Bozok, çocukluk arkadaşı ve baht arkadaşının vefat haberini aldıktan sonra intihar etmeyi deneyecek kadar ona sadıktı.

ÇOCUKLUĞU ATATÜRK İLE BİRLİKTE GEÇTİ

Salih Bozok, tıpkı Atatürk üzere 1881 yılında Selanik’te Çelebi Hanım, babası Safer Efendi’nin çocuğu olarak dünyaya geldi. Mustafa Kemal ile üçüncü jenerasyondan akraba olan Bozuk’un yazgısı, Mustafa Kemal ile birinci kere Selanik kentinde kesişti. Bozok, yıllar sonra ismini tarihe Mustafa Kemal Atatürk olarak altın harflerle kazıyacak olan küçük Mustafa ile Şemsi Efendi İlkokulu’nda tanıştı. Mahalleden ve okuldan yakın arkadaş olan ikilinin dostluğu, Selanik Askerî Rüştiyesi, Manastır Askerî İdadisi ve Mekteb-i Harbiye’de de devam etti. Bozok, askeri okul yıllarında hem Mustafa Kemal ile hem de tekrar mahalleden arkadaşları olan ve askeri okula bir arada gittikleri Nuri Conker ile olan arkadaşlığını ilerletti.

Mustafa Kemal ve Salih Bozuk’un birlikteliği Harp Okulu’nun akabinde kısa müddetliğine sona erdi. Salih Bozok, Erkân-ı Harbiye’ye gitmedi ve orduya katılmaya karar verdi. Mustafa Kemal ise Erkân-ı Harbiye’ye giderek kurmay olmak için okula devam etti. 1903 yılında Harbiye’den subay olarak mezun olan Salih Bozok’un birinci vazife yeri, Bulgaristan sonundaki bir karakoldu. Orada 9 ay kadar misyon yaptı. Akabinde teğmen rütbesiyle İskeçe kasabasında bir birliğe nakledildi. Bu yıllar Osmanlı için hayli sıkıntı yıllardı. ‘Hasta Adam’ olarak anılmaya başlayan dev imparatorluk için işler her geçen gün daha berbata gidiyor, Balkanlar başta olmak üzere tüm imparatorluk coğrafyası kaynıyordu. Salih Bozok, bu türlü bir ortamda bir avuç idealist subay tarafından kurulan İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katıldı.

II. Meşrutiyet’in ilanından sonra Selanik’te Küçük Zabit Mektebi’ne öğretmen subay olarak atanan Salih Bozok, bu periyotta Selanik’te bulunan Mustafa Kemal ile bir mühlet görüşme imkânı buldu. İlerleyen süreçte Bozok, 31 Mart Hadisesi’nin akabinde tahttan indirilen ve Selanik’e sürgün edilen Sultan II. Abdülhamit’e tahsis edilen Alatini Köşkü’nde muhafız olarak görevlendirildi.

1938 YILINA KADAR BİR DAHA HİÇ AYRILIK OLMADI

Alatini Köşkü’nde 1912 yılına kadar muhafızlık vazifesine devam eden Salih Bozok, Balkan savaşlarının başlaması ve Selanik’in işgal edilmesi riski sebebiyle İstanbul’da bulunan Beylerbeyi Sarayı’na nakledilen II. Abdülhamit ile birlikte İstanbul’a geri döndü. Bozok’un uzun yıllar süren bu muhafızlık vazifesi, 1917’de Yıldırım Orduları Küme Kumandanı Atatürk’ün onu başyaverliğine almasına kadar sürdü. İki arkadaşın yazgısı bu yıl tekrar kesişti ve Bozok evvel Diyarbakır’a, sonrasındaysa Halep’e gitti. Birinci Dünya Savaşı’nın sona ermesiyle birlikte Mustafa Kemal’le birlikte tekrar İstanbul’a döndü. Ulusal Uğraş başlayana kadar iki arkadaşın yazgısı tekrar birbirinden ayrılacaktı.

Atatürk’ün Ankara’ya giderek Ulusal Çabayı tertiplemeye başlamasıyla birlikte Ankara’ya giden Bozok, çocukluk arkadaşıyla tekrar bir ortaya geldi. Mustafa Kemal’in yaverlik misyonunu tekrar üstlendi. İki arkadaşın yazgı birliği, bu noktadan sonra 1938 yılına kadar bir daha ayrılmadı.

‘KIRAMAYACAĞI TEK İNSANSINIZ’

Milli Uğraş ve Büyük Taarruz sırasında da Atatürk’ün yanında olan Salih Bozok, Atatürk’ün en yakın arkadaşlarından birisi oldu. Salih Bozok’un, Atatürk’ün Latife Hanım’la evlenmesinde de tesiri büyüktü. Bozok’un Latife Hanım’la Atatürk hakkında mektuplaşmaları, Latife Hanım içinde Salih Bozok’u değerli isimlerden biri haline getirdi. Atatürk, annesi Zübeyde Hanım’ın vefat haberini dahi Salih Bozok’tan duydu. 1932 yılında İsmet İnönü ve Atatürk ortasında devlet işleri sebebiyle yaşanan gerginlik, İsmet İnönü’nün Salih Bozok’tan “Gazi’nin kırmayacağı tek insansınız” diyerek Atatürk hakkındaki kanılarını ve özür dilediğini iletmesini istedi. Atatürk ve İnönü ortasındaki bu gerginlik, Salih Bozuk’un Mustafa Kemal ile konuşup onu sakinleştirmesiyle yerini sakinliğe bıraktı. Salih Bozok’a soyadını da 1934 yılında Atatürk verdi.

Atatürk’e son ana kadar sadık kalan ve derin bir bağ ile bağlı olan Salih Bozok, yazgı arkadaşının sıhhatinin her geçen gün berbata gitmesi üzerine kendini her ihtimale hazırlamaya başladı. Atatürk hasta yatağında yatarken dahi Salih Bozok aylarca yatağının başucunda bekledi. Mustafa Kemal, o makûs günlerde, en sevdiği Richard Alexandrovich Bergholz imzalı ‘4 Mevsim’ tablosuna baktıktan sonra Salih Bozok’a “Ne kadar bizim oralara, Selanik’e benziyor. Bir gün iyileşirsem bu türlü bir yerde yaşayalım” dedi. Paşanın durumunun ağır olduğunu bilen Bozok, bu kelam üzerine gözyaşlarına hakim olamadı.

İNTİHAR TEKNİĞİNİ TABİPLERE BİLE DANIŞTI

Bozok, Atatürk’ün vefatı ihtimalinde intihar etmeyi planlamış ve bu sebeple kendisini kesin olarak öldürecek usulü öğrenmek için tabiplere dahi danışmıştı. Bu emelle kalbinin üstünü her gün tentürdiyot ile işaretlemeye başlamıştı, Mustafa Kemal’in vefat haberine hazırlanıyordu. 9 Kasım’da defterine ‘Allah’ım, ya Atatürk’ü kurtar ya da benim canımı al’ notunu düşen Bozok, aslında bu acıyla başa çıkamayacağının sinyallerini veriyordu. Atatürk’ün vefat haberini aldıktan sonra ise odasına girdi ve onun ellerini öperek veda ettikten sonra aşağıya inerek boş bir odaya kendini kapadı. Birkaç saniye sonra kalbine ateş ederek intihar teşebbüsünde bulunan Bozok, kurşunun bir iki milimetrelik sapması ve ciğerini delip geçerek sırtına saplanması sayesinde hayatta kaldı.

Arkadaşının vefatıyla birlikte sıhhati her geçen gün daha da berbata giden Salih Bozok, 25 Nisan 1941’de İstanbul’da Suadiye’deki köşkünde hayatını kaybetti. Mukadderat birliği yaptığı arkadaşına kavuşan Bozok, vasiyeti gereği Mustafa Kemal Atatürk ile ortak çocukluk arkadaşı ve kayınbiraderi olan Nuri Conker’in yanına defnedildi.