Mutfak enflasyonundaki artış, hayat pahalılığını katlarken, yoksulluk ve açlık dataları korkutan tabloyu ortaya koydu. Türk-İş tarafından hazırlanan “Açlık ve Yoksulluk Sınırı” araştırmasına nazaran, ekim ayında dört kişilik bir ailenin açlık hududu 13 bin 684 liraya yoksulluk sonu ise 44 bin 573,3 liraya çıktı.
Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş), çalışanların geçim şartlarını ortaya koymak ve temel muhtaçlık unsurlarındaki fiyat değişikliğinin aile bütçesine yansımalarını belirlemek emeliyle her ay yaptığı Açlık ve Yoksulluk Hududu Araştırması’nın 2023 yılı ekim ayı sonuçlarını duyurdu. TÜRK İŞ’in açıklaması şöyle:
“Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, istikrarlı ve kâfi beslenebilmesi için yapması gereken aylık besin harcaması meblağı (açlık sınırı) 13 bin 684 TL’ye, besin harcaması ile giysi, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sıhhat ve gibisi muhtaçlıklar için yapılması mecburî öbür aylık harcamalarının toplam fiyatı ise (yoksulluk sınırı) 44 bin 573,3 TL’ye, bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 17 bin 803,3 TL’ye yükseldi.“
TÜRK-İŞ’in datalarına nazaran “mutfak enflasyonu”ndaki değişim Ekim 2023’te şu halde:
Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin besin için yapması gereken taban harcama fiyatındaki artış bir evvelki aya nazaran yüzde 2,62 oranında gerçekleşti. On aylık değişim oranı ise yüzde 68,30 olarak tespit edildi. Son on iki ay itibariyle değişim oranı yüzde 84,29 oldu. On iki aylık ortalamalara nazaran değişim oranı ise yüzde 99,96 olarak hesaplandı.
Yoğurt fiyatı yüzde 11 arttı
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve direkt piyasadan derlenen fiyatlara nazaran, besin eserlerinde Ekim 2023 itibariyle gözlemlenen değişim harcama kümelerine nazaran şu formda oldu:
Süt, yoğurt, peynir kümesinde; süt ve peynir fiyatları geçen ayki düzeyini korurken, yoğurt fiyatı Ekim ayında yüzde 11 arttı.
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohum eserlerinin bulunduğu kümede; Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yağışın yeterli olması saman fiyatlarının düşmesi ile et fiyatlarında pek artış gözlemlenmemişti. Bilhassa Eylül ve Ekim aylarında et fiyatları biraz yükselişe geçti.
Et fiyatları yükseliyor
Et ve Süt Kurumu’nun (ESK), Ankara Besin ve Gereksinim Hususları Perakendeciler Derneği bünyesinde faaliyet gösteren marketlerin bir kısmına, Nisan sonu itibariyle ithal edilmiş olan karkas etleri düşük fiyattan vermesi sayesinde dana kıyma 190 TL, kuşbaşı 210 TL’den satılmaya başlanmıştı.
Bu eserler sırasıyla Ekim ayı itibariyle dana kıyma 289 TL ve dana kuşbaşı 355 TL’den satıldı. Bunun dışında Ankara’da lokal marketlerinden pek birçoklarında dana kıyma ortalama 332 TL’den, dana kuşbaşı ise ortalama 369 TL’den reyonlardaki yerini aldı.
Geçen ay tezgahlarda 100 TL’den satılan hamsi bu ay kısmi bir düşüşle 95 TL’den satıldı. Tezgahlarda en çok talep gören deniz balıkları bu ay ortalama 178 TL’den satılmaya devam etti.
4 kişilik ailenin aylık ekmek masrafı 735 TL
Ekmek ve tahıllar kümesinde; Ankara’da 200 gramlık ekmek fiyatı 7 TL’den satılmakta. Böylelikle geçen ay olduğu üzere 4 kişilik ailenin aylık yalnızca ekmek masrafı 735 TL’dir.
Bu kümede yüzdesel olarak en yüksek artış makarna fiyatlarında görüldü. Ekim ayı içinde Makarna fiyatları yüzde 12 artmış olup pirinç, bulgur, un ve irmik fiyatları ise geçen aya nazaran sonlu düzeyde arttı.
Taze sebze-meyve kümesinde; bu ay zerzevat fiyatlarında ıspanak ve kıvırcık marulda yüksek fiyat düşüşü gözlemlendi. Geçen ay kıvırcık marul pazar tezgahlarında ortalama 25 TL’den satılırken bu ay ortalama 15 TL’den satıldı. Ispanak fiyatları ise geçen ay ortalama 40 TL’den satılırken bu ay pazar tezgahlarında 15 TL’den satıldı. Semizotu, yeşil soğan, kabak, patlıcan, sivri biber, salatalık ve kara lahana fiyatları tezgahlarda geçen ayki fiyatlarını korudu.
Temel yağ eserlerinin bulunduğu kümede; Geçen aya nazaran yağ fiyatlarında hudutlu düzeyde bir artış yaşandı. Zeytinyağı ve Tereyağı fiyatları Ekim ayında yüzde 5 arttı. Ayçiçek yağında ise yüzde 4’lük bir artış gözlemlendi. Ankara’da zeytinyağı fiyatları ortalama 289 TL iken Ayçiçek yağı fiyatları ise ortalama 50 TL olarak raflarda yerini aldı.
Son küme içinde yer alan besin unsurlarından; bu kümede yüzdesel olarak en yüksek artış yeşil zeytin fiyatlarında görüldü. Yeşil zeytin fiyatı Eylül ayına nazaran yüzde 13 arttı. Bu kümede yer alan siyah zeytin, çay, pekmez, reçel ve bal fiyatlarında bir değişiklik görülmedi.
